Thứ Năm, 11 tháng 11, 2010

Entry For 12, November 2010- Tôi được Chị bổ sung "i-ốt"...

Tuổi trẻ hoang mang

Tôi vừa được tặng trọn bộ những tác phẩm đạt giải Văn Học Tuổi 20 năm 2010. Người tặng sách nhắn nhủ: Chị bận quá, chưa có giờ đọc, em ráng thu xếp đọc, rồi cho biết cảm tưởng… Tôi mỉm cười, “bận” là bệnh thời đại. Khi cần phải biện minh cho một công việc gì đó chưa kịp làm, thì ta có nó như một lý do hết sức tốt. Nhưng sách là thứ tôi mê, sau … ăn nhậu, nên tôi có hứa: Em sẽ đọc và gởi mail cho Chị sau… Khác với người ta, những lần không có khả năng mua trọn bộ sách này, phải mua lẻ rồi “thiếu trước hụt sau”, tôi bao giờ cũng ưu tiên chọn mua những cuốn …đạt giải khuyến khích trước. Bạn hay cười hỏi khi nghe tôi kể: Sao kỳ vậy? Hay “đồng bệnh tương lân”? Vì bà cũng “chuyên trị” giải ..khuyến khích hoặc là ..vòng loại…Tôi không giải thích, vì cho rằng có giải thích cũng chẳng ai đồng tình. Lý do tôi thích những tác phẩm đạt giải khuyến khích-thích mua, thích đọc- hoàn toàn không phải do tôi khác người, mà tôi luôn đánh giá cao những tác phẩm ấy. Văn chương, theo tôi, là một cuộc chơi rất mệt nhọc. Nó cuốn hút người ta hơn ma túy và nhanh chóng làm người ta “tan nát” theo một dạng nào đó, tàn nhẫn hơn. Những cây bút được công nhận thì cứ phải mải miết cày ải trên “cánh đồng tâm hồn mình” và đào xới “những vỉa quặng tâm hồn người” để giữ mãi được sự công nhận. Những cây bút chưa ai biết đến, thì bi kịch hơn, lại càng mải mốt hơn trên bước đường “văn mình” với cái suy nghĩ cũng “tan nát” không kém “tôi hay mà sao không ai hay”. Vì thế, những tác phẩm không đạt giải  cao trong các cuộc thi với tôi là những tác phẩm có thể “để đời” của những người “lao động văn chương”  vất vả nhất. Sau nó, vì mải miết muốn nhắm đến những cái đích cao hơn, họ có thể đánh mất một thứ quý giá đó là sự hồn nhiên ban đầu trong cuộc chơi chữ nghĩa. Chọn sách với tôi là như vậy.

Những giao diện ẩn của tác giả Thiên Di là cuốn sách được tôi chọn đọc đầu tiên với suy nghĩ như thế. Và khi đọc, tôi luôn cố tránh đọc phần giới thiệu về nó của Ban biên tập. Tránh, để cảm xúc với tác phẩm này phải là của mình một cách tự nhiên nhất và không có “định hướng”, không chạy theo tâm lý “số đông”. Tôi đọc còn với tư cách và tình cảm của một blogger đang ngày ngày: ăn với máy, sống với máy…Thiên Di đưa tuổi trẻ của mình vào chuyện, nhưng nó không phải là một tự sự của bản thân, mà là cách cô muốn nhìn lại cách sống của chính mình, của bạn bè thế hệ mình hôm nay trong một xã hội số hóa. Nơi đó, thay cho những giao tiếp thông thường như nói, như hét, như cười, như hờn giận, ganh ghét… là những icon bày tỏ cảm xúc qua màn hình phẳng. Con người trình bày tâm cảm, suy nghĩ của mình gián tiếp qua những giao diện, những trang mạng xã hội. Nơi đó, họ nghĩ rằng, khi cuộc đời thật buộc chặt họ như số phận và như một định mệnh không thể rũ bỏ thì đời phẳng lại cho phép họ bày biện lại, sắp đặt lại nó theo cái cách mà họ gọi là “prồ” nhất, phù hợp nhất, hay nói theo ngôn ngữ IT thì đó là một cuộc đời “tương thích” nhất. Thiên Di tự nhận “ngôi thứ nhất” về mình bằng nhân vật Bướng bỉnh ( mà thỉnh thoảng chỉ còn là Bướng) . Bướng bỉnh có những người bạn Ngổ ngáo, Cục đất, Tham Vọng, Tử tế… Xoay chung quanh cái trục bốn nhân vật chính này còn có những nhân vật  Cỏ hoang, Thiên thần kính cận, Nhóc không cười, Mặt bẹt, Chị Gái fashion…còn có những ông-bố-bà-mẹ hôm nay làm bố mẹ theo kiểu “sự nghiệp là trọng”, rằng hôn nhân và gia đình chẳng qua cũng là một phần của bản “dự án cuộc đời” và con cái là phần “phát sinh” có thể có chủ đích hoặc ngoài ý muốn của “dự án” đó. Còn có những cuộc sống lêu bêu, chìm nổi, mà cái phần căn cốt nhất của sự lêu bêu chìm nổi đó là người ta không biết mình cần phải gắn bó với cái gì, gắn bó với nơi chốn nào, gắn bó với ai. Cỏ hoang đã trả lời Ngổ ngáo - khi cô hỏi anh sao chưa lấy vợ? Rằng sao anh không giữ người con gái anh thương lại- rằng: Người ta muốn rời bỏ ngã ba sông! Người ta nói với tui người ta chán cái nhốn nháo của chợ người, chán cảnh ăn cơm bữa nay mà lo bữa mai, chán cảnh mặc vải chưa được ba con nước đã muốn bục rách, chán cảnh cổ tay trơn trụi…Người ta chán nhiều nhu thế tui làm sao mà giữ… Vậy sao anh không đưa người ta đi? Vì tui thương mấy điều người ta chán! Thương đứt ruột!Tui cũng thương cái đoạn sông đó…tía má tui nằm ngoài đó… Cỏ hoang không biết chữ, nhưng những lời anh nói – khá giản dị và hồn nhiên- lại diễn đạt một thông điệp lớn hơn :Làm người, là phải biết mình thích gì, nên ở đâu và vì sao lại như thế…Chỉ cần vài lời đơn giản đó, Bướng bỉnhNgổ ngáo –bạn cô nhận ra : “…còn ước mơ của tôi và Ngổ ngáo sao xa xôi và viển vông quá thể. Tôi và Ngổ ngáo đi tìm điều xa vôi và viển vông đó đến bao giờ đây…”. Bằng tên gọi những nhân vật chính của mình, Thiên Di đã vẽ nên những chấm phá về bức tranh tính cách của thế hệ cô hôm nay. “Đồ họa” thêm những nhân vật chung quanh, Thiên Di cho thấy thế hệ đó đang chịu tác động bởi những vấn đề gì. Cái cách cô sắp đặt nhân vật, sắp đặt mạch truyện, cho họ những mối liên hệ “ắt có và đủ”, đã tạo nên một “nét lạ” trong tác phẩm, nhưng lại là một nét lạ hơi …bộc tuệch. Bởi nó bày biện ra hết những điều mà một tác phẩm văn chương muốn gởi gắm cần phải biết giấu nó đi sau câu chữ. Giấu đi để người đọc phải tự tìm. Giấu đi để giúp người đọc phải động não “giải mã”. Cũng như cái cách Thiên Di chọn cho Bướng Bỉnh, Ngổ Ngáo và Nhóc không cười chết đi, trong khi những  Cục đất, Tham vọng, Tử tế còn lại và giải quyết những vấn đề mà thế hệ họ đặt ra cho xã hội khá đơn giản, theo tôi đó là cái “chưa tới” trong tác phẩm của Thiên Di. Có lẽ vì vậy tác phẩm này  phải ngừng lại ở giải Tư. Với tôi, sự ngừng lại này lại là một phần thưởng. Bởi, người viết văn Thiên Di cần hiểu rằng “văn học là tấm gương của cuộc sống” không có nghĩa là trong tấm gương đó, ta được quyền “bẻ tay bẻ chân” những gương mặt xã hội mà không cần đến vật thật phía bên kia…Rằng cô cần phải hiểu, những vấn đề của thế hệ cô hôm nay vẫn chưa có  và chưa thể có giải đáp. Vẫn là một “cánh đồng bất tận” những câu hỏi không có đích nhắm và không có cách trả lời nào thực sự “tương thích”…

Xã hội thực của những người trẻ, được nhìn qua một giao diện phẳng, nhưng vẫn có những góc cạnh đáng kinh ngạc: đó là tuy hoang mang về hướng đi nhưng họ lại rạch ròi trong cách đi. Họ không chấp nhận thái độ lừng khừng trước một vấn đề nào đó. Họ tôn trọng nhân cách cá nhân nhiều khi đến cực đoan mà ta hay “chụp cho nó cái mũ” là “cái Tôi quá lớn” : Nếu tao không có tư cách nói mày thì mụ kia cũng không!Nếu quan hệ giữa mày và người đó là quan hệ tiền-tiền, thì mày và họ bình đẳng…- đó là lời của Ngổ Ngáo  nói với Bướng Bỉnh  khi cô bị người bán xăng mắng vì xin thiếu lại 300 đồng lúc đổ 10 ngàn xăng… Chính những góc cạnh đó đã cho tôi một suy nghĩ nghiêm túc về “những giao diện ẩn” khi ta bày biện cuộc đời mình một cách ý thức trước màn hình phẳng. Tôi đọc Những giao diện ẩn của Thiên Ân  để hiểu về thế hệ các người trẻ hôm nay thêm một chút. Hiểu họ đang hoang mang, đang loay hoay khi con đường của những thế hệ đi qua để lại quá nhiều những vấn đề quá tầm trách nhiệm của họ. Và họ sợ rằng ngày nào đó họ cũng sẽ phải để lại cho thế hệ sau những vấn đề của mình hôm nay…Hiểu họ và tôi quay lại hiểu mình, để biết:

Năm hai mươi tuổi, những sai lầm thường được gọi là nông nổi.

Tôi tưởng tượng, năm tôi …tám mươi, chắc hẳn sai lầm của tôi sẽ rất … “thiếu i-ốt”. Lúc đó, hẳn tôi sẽ nhớ lắm những ngày hai mươi vội vã, “vừa chạy vừa buộc…dây giày”.

 Sau những bồng bột và nông nổi, tôi thường thấy tiếc, nói một cách …fastfood thì đó là “nợ”. Nợ bản thân khát vọng, nợ người thân ân tình, nợ  bạn bè thái độ…

Rồi nghĩ đến ngày không còn được trả “nợ”. Cả nghĩ về cái chết nữa chứ, không phải muốn trốn tránh hay đào thoát mà vì như Leo F. Buscaglia đã nói: “ Chết là một thách thức. Nó bảo chúng ta đừng lãng phí thời gian. Nó bảo chúng ta hãy nói thẳng với nhau là chúng ta yêu nhau”

Thì ra, không phải chỉ có người trẻ tuổi hoang mang, mà không ai trong chúng ta đi cùng kiếp nhân sinh lại không hoang mang. Ta hoang mang chính vì những “nợ nần” ta buộc phải khi đi cùng nó. Những nợ nần mà tới lúc hiểu ra ta phải trả bằng “yêu thương” thì đã muộn…Và chính bằng những dòng viết này của Thiên Di trong tác phẩm Những giao diện ẩn, tôi biết, cô còn cả một con đường sẽ rất dài nhưng đã khá quang quẻ trong “nghiệp văn” của mình…

Và tôi viết entry này như một lời cảm ơn…Cảm ơn người viết sách là một lẽ, cảm ơn cả người cho sách…như một cách giúp tôi tránh những sai lầm “thiếu i-ốt” trong đời mình…

 

11 nhận xét:

  1. Nợ?! Chả bao giờ trả hết, trả muộn đâu. Tới hạn khắc sẽ đòi ( ai đòi lúc đó mới biết). Mỗi ngày ta đều vay và trả...
    Thôi! từ từ, thong thả...Vội vàng chi? Trả nợ mà cũng vội vàng. Cứ an nhiên tự tại đi, rồi cũng tới đích hà.

    Trả lờiXóa
  2. Sống chậm lại và yêu thương nhanh hơn Pink há? Cảm ơn Chị, những ngày này luôn ở bên Em...

    Trả lờiXóa
  3. Đâu chỉ có tuổi trẻ hoang mang và đâu hẳn chỉ hoang mang vì những khoản nợ M nhỉ ? Tuổi không còn trẻ cũng hoang mang và đôi khi hoang mang vì cả những cái người ta được vì ...sao mà nó "ít thế ?" nữa đấy ...:)

    Đọc sách cũng là cách ta nhìn cuộc đời , những tham lam , giận hờn, say mê , lừa lọc, yêu thương , phản bội nó phơi bày trong đó ..Kinh nghiệm cuộc đời , cảm nhận cuộc đời của người viết đến đâu thì cuộc đời được bày ra trong đó đến đấy ..vì thế nhiều khi có những cuốn sách xem xong làm ta ray rứt , bàng hoàng hoặc vu vơ quên lãng ....nhưng gì thì gì được tặng sách là thích hén M

    Chị chưa đọc một tác phẩm nào trong giải VH Tuổi 20 năm 2010 .. Giờ biết chút về "Những giao diện ẩn" của Thiên Di qua M

    Trả lờiXóa
  4. Em có trọn bộ 9 cuốn. Sẽ cố gắng thu xếp để đọc cho bằng hết. Coi như mình học thêm 9 bài học về xã hội ngòai kia. Xã hội mà thời gian làm việc ở Trường của em đã tước hết thời gian em nhập và hiểu nó...
    Em còn cuốn " Một bàn tay thì đầy" của Hòang Việt Hằng được tặng cũng chưa đọc... Và em còn một cuốn sách của mình viết mới được vài dòng thì ngưng để em đi kiếm tiền mua nhà và mua bò... Hehe!
    Em thích được tặng Sách, thích mê và rất cảm động khi được tặng...Gió à!

    Trả lờiXóa
  5. Nhiều khi hoang mang rất nhiều vì cái "ít thế" đó hén Gió...cảm ơn quá, comment này của Chị...

    Trả lờiXóa
  6. Chị có một cái tật rất lớn khi đọc sách là nhoáng qua vài trang đầu, rồi vài trang giữa, rồi mấy trang cuối. Sau đó, mới có thể bình tâm mà đọc lại toàn bộ một lần rất nhanh, kiểu như trẻ con vội vội vàng vàng để biết cốt truyện. Đâu đó xong rồi mới có thể nhẩn nha mà đọc lại từ đầu. Cũng chẳng biết là có ai giống mình không.
    Đôi khi lại sợ sợ là nếu mà ai biết chắc sẽ cười mình, nhưng ngẫm đi ngẫm lại, thấy đó là kiểu của mình, tại sao phải giống hay không giống ai. Lâu lâu nghe ai nói về hay đọc ở đâu đó một chi tiết nào về tác phẩm nào đó mình đã đọc, chợt ngớ ra rằng ủa sao mình không biết điều đó vậy ta? Vậy là lọ mọ đọc lại, tự cười mình vậy mà cũng đọc tới hai ba lần đấy.
    Cũng có vài tác phẩm, biết đến nó đâu hồi mười một mười hai tuổi, cho tới giờ đọc đi đọc lại chắc hơn chục lần, mà vẫn thấy hay thấy mới. Em có vậy không? Một trong số ít những tác phẩm đó là Cuốn theo chiều gió. Đến giờ vẫn mê!

    Trả lờiXóa
  7. Chị Ba ơi! Em cũng có một tật y như Chị, đọc truyện là phải mau chóng biết kết cuộc. Rồi sau đó mới có thể "bình tĩnh" đọc lại toàn bộ truyện. Nên 1 cuốn truyện là em đọc nhiều lần lắm Chị Ba. Ngay đọc kiếm hiệp củng vậy. Thậm chí khi đọc những cuốn của Bà Pearl S. Buck như Ba người con gái của Lương Phu Nhân, Gió Đông gió Tây... cũng vậy... Mẹ em cứ la em là đọc truyện không giống ai, thì ra bi giờ có Chị Ba...
    Nhưng hễ là truyện ngắn và vừa thì em lại chịu khó đọc từ đầu Chị Ba à... những truyện của NGuyễn Ngọc Tư, TRần Thùy Mai và VH Tuổi 20 là đọc như vậy...nhưng em nghiệm ra là cách em nhìn một cuốn sách khi đọc nó hình như cũng không giống ai.. Hihi! Chị Ba có một đứa em ...hông giống ai, Chị Ba có buồn hông?
    Em mê nhất là tác giả Eric Maria Remark... ông ấy viết về Thế chiến thứ nhất và xã hội hậu chiến tuy hơi u ám một chút nhưng tuyệt nhân bản, tuyệt hay Chị Ba à...

    Trả lờiXóa
  8. Em doc luc' sang' roi` . Gio*` nay` ddoc lai. em va^n~ con` ...phe^ !
    Hugs

    Trả lờiXóa
  9. Đã lâu lắm rồi tôi mới được đọc một bài bình sách hay đến như vậy, xin cảm ơn nhà phê bình, nhưng cũng giống như chị, sau khi nghe chị bình sách tôi sẽ không thể đọc nó nữa, vì vậy xin chị trước khi bình sách gì hãy cho bạn bè biết trước để cùng đọc và sau đó sẽ cùng được chia sẻ với chị. tôi cũng là người mê E.M Remark, rất mê những cuốn như "phía tây vườn địa đàng" nhưng đặc biệt thích cuốn "Ba người bạn " của ông

    Trả lờiXóa
  10. Bạn quý ơi! Tôi nhất định "học tập sâu sắc" những "lời dặn" của Anh. Tôi sẽ treo note "báo động" để Bạn bè cùng đọc. Thực ra Những giao diện ẩn còn có nhiều điều để nói tới nhưng entry đã quá dài... phải chắt lọc lại những cái mình tâm đắc nhất thôi...
    Tôi có bộ Ba người bạn của Eric Maria Remark mua từ thời bao cấp giấy đen thui. Khi nào cực buồn hoặc cực nhớ bạn là đọc, đây là cuốn "gối đầu giường" của Tôi. Nay biết Anh cũng thích, tôi thực thà ngạc nhiên, chu cha, ta gặp nhau khí muộn nhỉ, may quá, còn kịp gặp...
    Cảm ơn Anh...

    Trả lờiXóa
  11. Lam cưng, cứ phê nhé, nhưng nhớ tỉnh lại còn đi nấu cơm cho hai bé...hông thôi tụi nó nghỉ chơi bác Mập ra là bùn lém à!

    Trả lờiXóa